Własna działalność gospodarcza, umowa zlecenie, o dzieło, a może jednak spółka, czyli jak rozpocząć karierę freelancera, cz. II.
Kiedy należy zarejestrować jednoosobową działalność gospodarczą?
W ten sposób, od umów zlecenia i o dzieło doszliśmy do kolejnej formy prowadzenia działalności freelancerskiej jaką jest jednoosobowa działalność gospodarcza. Jest to obecnie najprostsza i najpopularniejsza forma prawna, w jakiej prowadzić można jednoosobową firmę. Pytanie czy i kiedy pojawia się konieczność zarejestrowania własnej działalności gospodarczej?
Ustawa o swobodzie działalności gospodarczej mówi na ten temat w art. 2:
„Działalnością gospodarczą jest zarobkowa działalność wytwórcza, budowlana, handlowa, usługowa oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywanie kopalin ze złóż, a także działalność zawodowa, wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły”.
Co ważne, o tym czy w rozumieniu ustawy prowadzimy działalność gospodarczą nie decyduje jej rejestracja, ale samo faktyczne wykonywanie.
Jeśli zastanawiasz się, czy powinieneś zarejestrować działalność gospodarczą, musisz odpowiedzieć sobie na pytanie, czy ma ona charakter zorganizowany i ciągły. W odpowiedzi na nie pomoże nam orzecznictwo sądów:
Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 15 października 2010 r. VI SA/Wa 1333/10:
„O wykonywaniu działalności gospodarczej w zakresie świadczenia usług przewozu przez skarżącego przedsiębiorcę świadczy fakt, iż kontrolowany pojazd został oznaczony w sposób jednoznacznie wskazujący, że wykonywany jest nim przewóz osób. Przedsiębiorca poprzez umieszczone na pojeździe oznaczenia wykazuje zamiar zawarcia umowy z potencjalnym pasażerem o odpłatne wykonanie usługi przewozu. Do uznania za działalność gospodarczą nie jest konieczne faktyczne wykonanie usługi, ale sam fakt, iż jest ona oferowana i możliwa do realizacji.”
Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z dnia 28 kwietnia 2009 r. III SA/Po 374/08:
„Dla uznania określonej przedmiotowo działalności za działalność gospodarczą konieczne jest łączne zaistnienie trzech jej cech funkcjonalnych: zarobkowości, zorganizowania formalnego (czyli wyboru formy prawnej przedsiębiorczości) oraz ciągłości. Brak którejkolwiek z nich oznacza natomiast, że dana działalność nie może być zakwalifikowana do kategorii działalności gospodarczej.”
W praktyce uznaje się, że działalnością zorganizowaną nie jest np. pomoc sąsiedzka albo nawet odpłatne świadczenie usług, lecz mające charakter wyjątkowy. Nie musimy się więc obawiać konieczności zarejestrowania działalności, jeśli np. wykonujemy, nawet za wynagrodzeniem strony internetowe dla kilku znajomych albo jako uzdolnieni fotografowie, wykonujemy na czyjąś prośbę zdjęcia ślubne.
Ciągłość oznacza natomiast, że działalność wykonywana jest z zamiarem powtarzalności i nie ma charakteru jednorazowego. Pamiętać należy, że nawet jeśli działalność ma charakter okresowy (np. jedynie w okresie kilku miesięcy w roku) ale jest wykonywana cyklicznie, również ma ona charakter ciągły. Jednorazowe wykonanie projektu ulotki, czy też napisanie i wydanie książki nie zobowiązuje więc do zarejestrowania działalności gospodarczej.
Kiedy w takim razie powinieneś zdecydować się na formalne zarejestrowanie swojej działalności? Odpowiem Ci na fikcyjnym przykładzie pani Basi, tłumacza przysięgłego języka niemieckiego. Do tej pory Pani Basia pracowała w pewnej firmie mającej kontakty za naszą zachodnią granicą. Zdarzało się, że otrzymywała drobne zlecenia na przetłumaczenie dokumentów z języka niemieckiego. Nie oferowała jednak swoich usług w internecie czy w serwisach ogłoszeniowych, zlecenia otrzymywała nieregularnie, nie zabiegała o nie w szczególny sposób. Zdarzało się, że w jednym miesiącu wykonała dwa tłumaczenia, po czym przez kolejne 4 miesiące skupiała się wyłącznie na etatowej pracy. Pewnego dnia okazało się, że firma, w której do tej pory pracowała ma problemy finansowe i nie stać jej dłużej na zatrudnianie Pani Basi w ramach umowy o pracę. Szef zaproponował jej, że w ramach umowy zlecenia wykonywać będzie na rzecz firmy tłumaczenia, na co Pani Basia się zgodziła. Jak można się jednak domyślać, stawka jaką jej zaproponowano było o wiele niższa od dotychczasowej pensji. Pani Basia uznała, że w tej sytuacji warto rozwinąć skrzydła i otworzyć biuro tłumaczeń. Na razie swoją pracę wykonywać będzie w domu, z czasem być może poszuka dla siebie jakiegoś biura. Pani Basia rozpoczęła reklamowanie swojej działalności w serwisach ogłoszeniowych, Internecie, wysłała również oferty do kilku firm. Z początku nie było łatwo, jednak po 4 miesiącach zyskała kilku stałych klientów, wykonała też sporą ilość pojedynczych tłumaczeń. Jako urodzona optymistka uznała, że będzie to jej nowy sposób na życie.
W którym momencie Pani Basia powinna założyć własną działalność gospodarczą? W mojej opinii, gdy postanowiła, że prowadzić będzie biuro tłumaczeń, obsługujące wielu klientów i oferujące swoje usługi w sposób zorganizowany i ciągły (nie tylko okazjonalnie).
Która forma pracy jest najbardziej korzystna dla freelancera?
Wiele zależy od tego w jakiej branży i w jakim charakterze pracujesz. Dla programisty, który zatrudniany jest przez firmy w celu wykonania określonego, trwającego np. 3 miesiące projektu, przy którym nakład pracy będzie na tyle duży, że wykonywanie dodatkowych zleceń byłoby niemożliwe, lepszym wyjściem są umowy cywilnoprawne. Osoba taka korzystać może wówczas z zalet pracy jako wolny strzelec, bez konieczności płacenia składek do ZUS w okresie 1-2 miesięcznego przestoju. Z kolei dla grafika, który chciałby wykonywać w jednym czasie wiele projektów, na rzecz dużej liczby klientów, prowadząc przy tym działania marketingowe, koniecznością może być założenie własnej działalności gospodarczej. Wiązać będzie się to z obowiązkiem opłacania składek do ZUS, również wtedy, gdy jego dochody będą bardzo małe, lub przejściowo nie będzie ich uzyskiwać. Z drugiej jednak strony dla jego potencjalnych kontrahentów takie rozwiązanie będzie bardziej atrakcyjne. Ich jedynym obowiązkiem będzie wówczas zapłata wynagrodzenia za wykonaną pracę, problem składek i zaliczek na podatek dochodowy obciążać będzie wówczas naszego grafika. Poza tym wyłącznie przedsiębiorcy mogą być płatnikami VAT, co dla drugiej strony jest korzystne ze względu na możliwość dokonania odliczenia od podatku.
Spółki
Otrzymałem niedawno maila od jednej z naszych nowych czytelniczek, w którym pytała ona o formę prawną prowadzenia działalności jako freelancer, wymieniając formę jednoosobowej spółki. Nasza czytelniczka nie myliła się tutaj, rzeczywiście istnieje możliwość prowadzenia jednoosobowej spółki, jednakże dotyczy ona wyłącznie spółek kapitałowych, czyli spółki z ograniczoną odpowiedzialnością i spółki akcyjnej. Jeśli chodzi o spółkę akcyjną, to choćby ze względu na wymóg wysokiego kapitału zakładowego (100 tys. złotych) rozwiązanie takie ma sens jedynie w przypadku dużych przedsiębiorstw.
Czy w takim razie warto założyć jednoosobową spółę z ograniczoną odpowiedzialnością? Moim zdaniem, w przypadku wolnych strzelców jest to złe rozwiązanie. Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością charakteryzuje się pewną istotną zaletą, jaką jest brak odpowiedzialności wspólników za jej zobowiązania. Pamiętać jednak należy, że w określonych wypadkach, w przypadku niewypłacalności spółki, nieograniczoną odpowiedzialność na podstawie art. 299 Koksu spółek handlowych ponosi jej zarząd. W związku z tym, główna zaleta spółki z o.o. w naszym przypadku odpada. Prowadzenie działalności w formie spółki wiąże się natomiast z wyższymi kosztami księgowości, wynikającymi z obowiązku prowadzenia pełnej rachunkowości. Ponadto w spółkach kapitałowych istnieje tzw. podwójne opodatkowanie – najpierw spółka płaci podatek CIT, natomiast wspólnicy płacą podatek od swojej dywidendy. W związku z tym takie rozwiązanie jest w naszym przypadku mało praktycze.
Podsumowanie
Zdaję sobie sprawę z tego, że kwestia formy prawnej prowadzenia działalności gospodarczej a także problemy podatkowe freelancerów to temat rzeka. W dzisiejszym artykule chciałem zwrócić Waszą uwagę na najważniejsze kwestie, jakie warto rozważyć jeszcze przed rozpoczęciem działalności. Na pewno będziemy do nich wracać na blogu. Czekamy również na Wasze komentarze i sugestie.
